نرم افزار مانیتورینگ چیست؟

مقدمه

ابزارهایی که بررسی و نظارت بر کارایی و عملکرد سامانه ها را ممکن می‌نمایند، امکان تداوم ارائه سرویس مطلوب به مشتریان را فراهم می کنند. برای بهره‌برداران سامانه ها و ابزارهای نرم افزاری و تجهیزات سخت افزاری مهم است که بتوانند در حین راهبری این ابزارها و تجهیزات از عملکرد داخلی آن‌ها مطلع باشند. به طور مثال، در حین استفاده از یک اتومبیل، می خواهیم از میزان بنزین موجود، نرخ مصرف، سرعت حرکت، دور موتور، خطاها جاری و ... مطلع شویم تا با اطلاع از این شاخص ها، وضعیت عملکرد جاری اتومبیل را رصد کنیم، در صورت لازم بنزین بزنیم، در برخی موارد به تعمیرگاه ببریم، سرویس های لازم را انجام دهیم تا ماشین در شرایط مناسبی برای استفاده بهینه باشد و جلوی بعضی خرابی ها احتمالی را بگیریم. بنابراین مانند داشبورد یک اتومبیل که وضعیت جاری آن را نشان می‌دهد، نیاز داریم از میزان کارایی سامانه ها و ابزارهای نرم افزاری و تجهیزات سخت افزاری مورد استفاده در خدمات فناوری اطلاعات در هر لحظه مطلع باشیم تا آن‌ها را در شرایط مناسب برای ارائه مطلوب آن خدمات نگه داریم و در صورت اختلال در اسرع وقت برای رفع آن اقدام نماییم.

نرم افزارهای مانیتورینگ کارایی، ابزارهایی هستند که کارایی سامانه‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات را اندازه گیری می کنند و امکان مشاهده و نظارت بر آن‌ها را فراهم می سازند. با ابزارهای مانیتورینگ کارایی، وضعیت سامانه ها و تجربیات کاربران قابل اندازه گیری هستند که اطلاعات بسیاری را از کیفیت و کارایی سامانه‌ها فراهم می‌نمایند. راهبران سامانه ها بدون ابزارهای مانیتورینگ کارایی، امکان نظارت و استفاده بهینه از همه ظرفیت زیرساخت‌ها و خدمات فناوری اطلاعات را نخواهند داشت. لذا همه راهبران برحسب نوع زیرساخت، ابزارها و تجهیزاتی که بکار می گیرند، ابزارهای مانیتورینگ مناسب را تهیه و استفاده می کنند. لازم به ذکر است که عمدتا با توجه به تنوع فناوری ها، ابزارها و سخت افزارها، ابزارهای مانیتورینگ متعددی توسط راهبران استفاده می شود. بارزترین آن‌ها محصولاتی به نام Grafana ، Manage Engine، Zabbix، Datadog، Nagios، Dynatrace، AppDynamics، SolarWinds، PRTG، IBM Tivoliو محصول بومی MOEIN یا معین(مانیتوینگ عملیات یکپارچه نوین) از شرکت بهپایا می باشند. معمولا ابزارهای مانیتورینگ برای مانیتور کردن یک یا چند حوزه، تجهیز یا ابزار توسعه یافته اند، بنابراین راهبرانی که با تنوع زیرساخت‌ها روبرو هستند، به طور معمول تعدادی از آنها را همزمان استفاده می‌کنند.

یکی از مشکلات عمده ابزارهای مانیتورینگ خارجی، عدم امکان خرید قانونی لایسنس و هزینه بسیار بالای آن است. در حال حاضر، خرید لایسنس های رسمی محصولات خارجی، علاوه بر مشکلات تحریم و قیمت بالا، به دلیل نبود فروشنده رسمی، خدمات پشتیبانی، توسعه و بروزرسانی لازم را در پی ندارد. همچنین شرکت‌های سازنده بصورت مستمر وصله هایی را جهت رفع مشکلات امنیتی و رفع باگ هایی که بعدا کشف می شود، ارائه می‌دهند که معمولا خریداران داخلی امکان دریافت این وصله ها و نسخ جدید را ندارند و این یک چالش بزرگ و همیشگی برای محصولات خارجی در شرایط کنونی محسوب می شود.

وجود یک نرم افزار واحد مانیتورینگ به جای ابزارهای مانیتورینگ مختلف 

تصور کنید در یک سازمان مثل یک بانک، صدها سرویس و سامانه وجود دارند. یک سامانه از چندین سرویس درونی و بیرونی آنلاین تشکیل شده است. برخی از سامانه ها از سامانه های دیگر سرویس می گیرند. بسیاری از سرویس ها با سامانه‌ای مختلف در ارتباط هستند. لذا سامانه ها از برنامه های کاربردی و سرویس های بیرونی متنوع تشکیل می شوند. همچنین سرویس ها و برنامه ها خود بر بستر زیرساخت های نرم افزاری مانند پایگاه های داده و وب ‎سرورها قرار می گیرند. زیرساخت های نرم افزاری خود در سرورها (سیستم  عامل ها) نصب  می شوند که رایانه آنها عمدتا توسط ابزارهای مجازی ساز بر روی سخت افزارهای فیزیکی فراهم می شود. در عمل فناوری های مختلف بصورت یک پشته روی هم قرار می گیرند تا به لایه های دیگر سرویس دهند. هر جای این پشته، اگر اشکالی رخ دهد می تواند تاثیر دومینو وار داشته و تا کاربر نهایی نیز برسد. اگر تا بحال سرویس آنلاین ارائه کرده باشید، حتما چالش ها، عمق و پیچیدگی این موضوع را درک کرده  اید.

عمدتا مدیران محصول، مالکان و راهبران سامانه ها از سرویس ها و لایه های پایین تر و بالاتر از مسئولیت های خود خبری ندارند، در حالی که مدیران ارشد یک سازمان توقع دارند سامانه‌ها به درستی کار کنند و سرویس‌ دهی آنها 7 در 24 بدون اختلال باشد. همچنین اغلب نرم افزارهای مانیتورینگ برای تجهیزات محدود و مقیاس کوچک طراحی شده اند. داشبوردهای ثابت و غیرقابل تغییر دارند. امکان شخصی سازی در آن‌ها بسیار کم است. اطلاعات را تا زمان محدودی نگه می دارند. سرعت خواندن اطلاعات از آن‌ها کم است و در امکاناتی مثل اعلان هشدار و تعریف آستانه محدویت هایی دارند. در آن‌ها امکان تعریف مفاهیم سازمانی مانند واحدهای سازمانی، شیفت و مدیریت متمرکز کاربران وجود ندارد و در نتیجه در یک سازمان، هر واحد ابزارهای متنوع و متعددی برای مانیتورینگ استفاده می‌نماید. کارشناسان مانیتورینگ مشخص می کنند که چه ابزاری استفاده شوند و مدیران ارشد ناچار به پذیرش آن‌ها هستند. با جابجایی، تغییر و آمدن کارشناسان جدید، این مسائل تکرار می شوند. به طور معمول این محدودیت ها، تنوع، تعدد و تغییرات که نتیجه آن عدم یکپارچگی و جامعیت در مانیتورینگ است، کیفیت ارائه سرویس ها را متاثر می کند.

وجود یک پلتفرم مانیتورینگ واحد و جامع در یک سازمان، می تواند یکپارچگی در نظارت بر سامانه‌ها و زیرساخت فناوری اطلاعات آن‌ها را در آن سازمان به ارمغان بیاورد و به راهبران و مدیریت ارشد کمک شایانی نماید. یک پلتفرم جامع باید بتواند با انواع فناوری های اطلاعات در آن سازمان در ارتباط باشد، جزئیات و شاخص های کارایی آن‌ها را جمع آوری نماید، این اطلاعات را برای مدت زیادی (گاه سال ها) در بانک اطلاعاتی خود ثبت نماید، بار ناچیزی بر تجهیزات تحمیل کند، بین تجهیزات و سامانه مانیتورینگ و بین سامانه مانیتورینگ و کاربران ارتباط امن برقرار نماید، امکان تجمیع و تحلیل این اطلاعات را فراهم نماید و امکان داشبوردسازی متنوعی داشته باشد. همچنین به دلیل شرح وظایف مختلف، امکان تعریف واحد های مانیتورینگ کاملا مستقل را فراهم کند و ضمن این استقلال، امکان اشتراک گذاری اطلاعات و شاخص های فناوری ها و سامانه ها را بین واحدها مهیا سازد.

پلتفرم مانیتورینگ معین

پلتفرم مانیتورینگ معین تمام امکانات مورد نیاز جهت مانیتورینگ کارایی بسیاری از حوزه های فناوری اطلاعات را فراهم کرده است.(برای مشاهده‌ی لیست تمامی فناوری‌های قابل مانیتورینگ بر روی این لینک کلیک کنید.) قبل از توسعه این پلتفرم، ویژگی های مهم و مورد نیاز راهبران سامانه ها مورد مطالعه قرار گرفته و امکانات اکثر نرم افزارهای مختلف این حوزه مطالعه شده است. در این پلتفرم سعی شده است علاوه بر امور مانیتورینگ عملیات برای راهبران سامانه، امکان نظارت بر شاخص های کسب وکاری توسط مدیران ارشد سازمان نیز فراهم شود.

یک نمونه‌ی واقعی از عملیاتی شدن این پلتفرم، استفاده آن در شرکت بهسازان ملت است. شرکت بهسازان ملت، از اولین مشتریان پلتفرم مانیتورینگ معین در سال 1400 است. پلتفرم معین در این شرکت برای نظارت بر سامانه های بانک ملت مورد بهره برداری قرار گرفته است. شرکت بهسازان ملت تولید کننده اصلی سامانه های بانکی بانک ملت می باشد. در شرکت بهسازان ملت علاوه بر گروه های توسعه متنوع، واحدهای عملیاتی زیادی که وظیفه راه اندازی، نگهداری و راهبری سامانه های بانکی را بر عهده دارند نیز وجود دارد. بنابراین ضرورت داشت که از یک پلتفرم یکپارچه، مقیاس پذیر، دارای پشتیبان داخلی، قابل توسعه و بروزرسانی برای مانیتورینگ جامع استفاده شود. در حال حاضر علاوه بر استفاده همه واحدها از این پلتفرم برای مانیتورینگ زیرساخت و سامانه های خود، مدیران ارشد و میانی بانک نیز می توانند با دسترسی های مناسب داشبوردهای کسب وکاری را نظارت نمایند و از کارایی و یا اختلال در زیر سامانه‌ها و دلایل آن در لحظه مطلع باشند.